Het jaar 2023 was wederom een jaar van verandering, niet alleen in de organisatie maar juist ook daarbuiten. Het afgelopen jaar was de aandacht voor en de impact van een aantal grote maatschappelijke vraagstukken groot. Woonproblematiek, armoede, schulden, prestatiedruk, we zien de gevolgen voor kinderen, jongeren en gezinnen dagelijks terug in ons werk.

De afgelopen jaren zien we dat de vraag naar hulp groeit en dat vragen die bij het buurtteam terechtkomen steeds complexer worden. De eerder genoemde maatschappelijke ontwikkelingen dragen hieraan bij, maar ook landelijke ontwikkelingen zoals het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming zijn hierop van invloed. We gaan met elkaar de volgende fase van de transformatie in, waarbij we steeds meer wijkgericht doen met partners, waarin we scherper kiezen wat we waar doen en waar we echt andere oplossingen bieden voor de toegenomen hulpvraag. We benutten steeds meer de kracht van de gemeenschap, we bieden meer ondersteuning collectief samen met partners en we zien veel kansen om steeds meer vraagstukken in het dagelijks leven op te pakken en niet met (alleen) jeugdhulp. We dragen hieraan bij door enerzijds door te bouwen aan een stevige basis binnen Lokalis met focus op het goed uitvoeren van basishulp én vanuit die stevige basis met partners wijkgericht te bouwen aan de hulp en ondersteuning van de toekomst.

Roerige maatschappelijke ontwikkelingen vertalen zich naar de levens van gezinnen en jongeren in Utrecht. Goed kunnen rondkomen of een passende woonplek is voor veel mensen geen vanzelfsprekendheid en de mentale gezondheid van jongeren staat onder druk door een onzekere toekomst en ervaren prestatiedruk. In die context is het motto van ons jaarplan 2024 'Klaar voor de toekomst: Samen anders doen'.

De vraag naar (basis)hulp is onverminderd hoog en tegelijkertijd weten we dat er minder financiële middelen zijn om aan de vraag te kunnen voldoen. We staan dus voor een uitdagende fase, die vraagt om anders omgaan met de vraag naar hulp. Dit is niet alleen een opdracht aan onszelf, maar aan alle partijen in het jeugdstelsel gezamenlijk. Met elkaar zoeken we naar manieren om de ondersteuning zoveel mogelijk in het dagelijks leven van gezinnen en jongeren te organiseren, naar een goede balans tussen versterken van gemeenschapszin en benodigde professionele ondersteuning.

Dit is geen nieuwe ambitie, maar de omstandigheden vragen ons hier nog scherper op te zijn. We doen dit vanuit en ondersteund door de wijkallianties, die prioriteiten stellen op basis van de vraagstukken in de wijk. Scherper kiezen is nodig om ervoor te zorgen dat de mensen die dat echt nodig hebben zorg en ondersteuning blijven ontvangen. We kunnen dit niet alleen. Het vraagt van ons gezamenlijk, gemeente en partners, voldoende rugdekking om deze beweging in gang te zetten en vol te houden. Met als belangrijke stap hierin de vertaling van de nota van uitgangspunten naar de nieuwe opdrachten voor de volgende
subsidieperiode.

Opnieuw een jaar van grote gebeurtenissen. Oekraïense vluchtelingen gaven hun bestaan vorm in de stad, de kosten van levensonderhoud stegen, gezinnen trachtten de gevolgen van de toeslagenaffaire te boven te komen en een toenemend aantal jongeren had last van de prestatiemaatschappij.

Landelijk waren er grote zorgen over wachtlijsten voor aanvullende jeugdzorg en de arbeidsomstandigheden voor professionals in de jeugdbescherming. En er verschenen diverse urgente adviezen en oproepen tot tastbaar beleid voor verbetering van de zorg voor jeugd. Via de Associatie Wijkteams droegen we actief bij aan de Hervormingsagenda Jeugd en het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming, met daarin een steeds betere positionering van lokale teams als resultaat.

Met het grootste deel van de Utrechtse kinderen en jongeren ging het in 2022 nog steeds ‘gewoon goed’. De buurtteams ondersteunden een groot aantal individuele gezinnen. Daarnaast maakten we ruimte om samen met ouders, jongeren en partners te komen tot collectieve aanpak voor vraagstukken. We werkten in 2022 met plezier en wisselend resultaat aan onze zes opgaven.

In 2021 ondersteunde Lokalis een recordaantal gezinnen. Lokalis is in Utrecht de organisatie achter de buurtteams Jeugd & Gezin. Met een groot deel van de jongeren en gezinnen ging het gelukkig nog steeds goed. Tegelijkertijd zagen we de directe en indirecte effecten van de coronamaatregelen, zorgde de toeslagenaffaire voor veel nieuwe aanmeldingen en werd duidelijker hoe onze huidige prestatiesamenleving de vraag naar jeugdzorg voedt.

In ons jaarverslag beschrijven we hoe we enerzijds hebben gewerkt aan de toegankelijkheid en de effectiviteit van basishulp voor individuele gezinnen, met partners en nog steeds vanuit de Utrechtse leidende principes. Anderzijds leest u hoe we met diezelfde partners meters maakten op de grote gedeelde maatschappelijke opgaven Bestaanszekerheid, Gelijke Kansen en Veiligheid. En hoe we daarbinnen ook oefenden met de ‘collectieve aanpak’. Met kinderen, jongeren en ouders, gericht op het versterken van hun context, op school en in de wijk.

Het versterken van die context is wat we uiteindelijk het meest beogen. De grote vraag naar jeugdhulp illustreert dat we onszelf als stad dan wel samenleving de nodige vragen te stellen hebben en we aan de slag moeten met de kwaliteit van die samenleving. Corona heeft die ontwikkeling kracht bijgezet, door zichtbaar te maken hoe bereid we als inwoners zijn om elkaar een handje te helpen en hoe effectief de diverse betrokken organisaties kunnen samenwerken.

In de rapportage blikken we terug op een periode waarin de effecten van de coronamaatregelen op kinderen, jongeren en gezinnen steeds zichtbaarder werden. Én waarin - met de opening van ook de VO-scholen - ook het 'herstel' lijkt te zijn ingeluid. We hopen op een tweede deel van het jaar zonder of met minder maatregelen. In het tweede deel van het jaar komen er ook een aantal extra collega's. Om daarmee goed te kunnen voorzien in de vraag naar basishulp. En tegelijkertijd de beoogde beweging naar voren te vervolgen

In deze brief informeert Gemeente Utrecht ons over de aandachtspunten voor het werk van de buurtteams jeugd en gezin in 2021 en verzoeken ons deze op te nemen in het jaarplan.

In dit jaarverslag kijken we terug op een bijzonder jaar dat grotendeels in het teken stond van corona. De maatregelen die getroffen zijn vanwege de gezondheidscrisis hadden en hebben grote effecten. In negatieve en ook in positieve zin. Op de inwoners van de stad, het stelsel van zorg voor jeugd en ook op de professionals van Lokalis. De effecten dreigen de bestaande verschillen in de stad te vergroten en leiden daardoor tot aanscherping van onze opgaven. Anderzijds creëert de crisis ook een versnelling van de transformatie die waardevol is en die we willen borgen. 

In deze halfjaarrapportage van Lokalis blikken we terug op voor iedereen bijzondere maanden. De maatregelen die getroffen zijn vanwege de gezondheidscrisis hadden en hebben grote effecten. In negatieve en ook in positieve zin. Op de inwoners van de stad, het stelsel van zorg voor jeugd en ook op de professionals van Lokalis. Enerzijds dreigen de effecten de bestaande verschillen in de stad te vergroten en leiden daardoor tot aanscherping van onze opgaven. Anderzijds creëert de crisis ook een versnelling van de transformatie die waardevol is en die we willen borgen. We gaan op onderdelen niet meer terug naar ‘vroeger’.

Met dit jaarverslag sluiten we het vijfde jaar van de transformatie van de zorg voor jeugd af. Terugkijkend menen we te kunnen stellen dat het Utrechts model stevig staat en de buurtteams jeugd & gezin daaraan een goede bijdrage leveren. Onze opdracht, visie en ontwikkelstrategie zijn vanaf de start in essentie ongewijzigd. Met de Leidende principes als onderlegger bieden we hulp ‘eerder, dichtbij en op maat’. En we blijven op individueel en op systeemniveau leren. Als partners in en van de stad vinden we elkaar goed, wat resulteert in steeds beter maatwerk voor jongeren en gezinnen, scholen en wijken. Ook in Utrecht is de transformatie nog lang niet, en idealiter misschien nooit, voltooid. Vanuit een solide basis werken we ook in 2020 met plezier aan verdere verbetering.

Het thema van de armoedeweek 2019 is het empoweren van het kind, het gezin en het netwerk. Hoe maak je armoede bespreekbaar? Hoe herken je signalen? En hoe ga je dan het gesprek aan?
Om zoveel mogelijk informatie te bundelen, hebben we een ‘schoolkrant’ gemaakt. Hierin geven we voorbeelden en handvatten.

In deze brief informeert Gemeente Utrecht ons over de aandachtspunten voor het werk van de buurtteams jeugd en gezin in 2020 en verzoeken ons deze op te nemen in het jaarplan.

Lokalis heeft als opdracht de basishup aan Utrechtse gezinnen 'eerder, dichtbij en op maat' vorm te geven. Die transformatie is een proces van lange adem, waarmee we nog lang niet klaar zijn. Het afgelopen half jaar hebben we wel een mijlpaal bereikt: de explicitering van basishulp, en daarmee het nieuwe vak van gezinswerker, is afgerond. Hiermee hebben we een duidelijk volgend fundament aan ons werk gegeven wat richting geeft aan het dagelijks handelen en de deskundigheidsbevordering van alle professionals. 

Het jaar 2018 was het vierde jaar van de transformatie van de zorg voor jeugd. Een jaar waarin er op landelijk niveau zorgen werden geuit over de kwaliteit en de betaalbaarheid van die zorg. Utrecht wordt daarbij geregeld gezien als een 'goed voorbeeld'.  De ontwikkeling die Lokalis in dit verslag beschrijft, illustreert dat we in Utrecht echt het verschil maken. Tegelijk laat het zien dat er ook hier nog veel te leren en te verbeteren valt. Lokalis is blij met de vervolgsubsidie en begint met veel ambitie en plezier aan de periode 2019-2024.

Aan de hand van onze vier doelstellingen leest u de belangrijkste ontwikkelingen en resultaten van 2018. Ook komt een aantal klanten, gezinswerkers en samenwerkingspartners aan het woord. Samen geven zij een levendig beeld van de betekenis van het werk in 2018. 

In dit verslag leest u onze voortgang in de eerste helft van 2018. We zetten gericht acties in om jongeren en mensen met een migratieachtergrond beter te bereiken, omdat we willen bijdragen aan een inclusieve stad. Ook met de Kanteling Schulddienstverlening en City Deal en Vroegsignalering bereiken we gezinnen die voorheen niet bekend waren met het buurtteam. De vraag naar basishulp blijft hoog. In de eerste helft van 2018 werden bijna 6.000 gezinnen ondersteund (bijna 11.500 individuele klanten). Onze manier van werken draagt bij aan een daling van het aantal verwijzingen;

We zien in alle wijken een daling van het aantal verwijzingen en in de wijken waar Extra@teams actief zijn, is de daling nog sterker. Lokalis is daarnaast gestart met het definiëren van basishulp. We maken daarmee inzichtelijk waarop klanten overal kunnen rekenen en wat professionals (moeten) doen, kunnen en kennen.

In 2017 stuurden we op wijkniveau gericht op het verder verbeteren van onze toegankelijkheid. En alle teams zorgden ervoor dat klanten binnen vijf dagen terecht konden voor een eerste afspraak. Generalistische basishulp is met drie jaar nog steeds een jonge vorm van zorg. De gewenste aard en inhoud raken echter meer uitgekristalliseerd. Buurtteams hebben in beeld welke vraagstukken in welke wijken veel voorkomend zijn en hebben daar in 2017 hun eigen buurtagenda op geformuleerd. Van daaruit zochten we de samenhang en samenwerking met inwoners en partners in de wijk, primair gericht op preventie en duurzame verbetering.

We kregen de eigenheid van alle buurten in beeld. De verschillen in de
demografie, de aard van problematiek, onze gemiddelde begeleidingsduur, en de mate waarin specialistische zorg wordt betrokken, werden zichtbaar. Hierdoor werd duidelijker wat nodig is in het realiseren van ‘de beweging naar voren’. We zochten doelgerichter de samenwerking met inwoners, het wijkbureau, huisartsen, scholen en andere relevante partners.

Gezinnen die vragen of problemen hebben met betrekking tot de opvoeding, kunnen sinds 2015 rekenen op basishulp vanuit Lokalis. Maar wat is basishulp? In dit boekje wordt, aan de hand van een tiental voorbeelden, toegelicht wat basishulp wel en niet is. Utrechters vertellen hun verhalen, uit eigen ervaring. Zij laten zien wat basishulp voor hen betekent.

Bij de transformatie van het sociale domein heeft de gemeente Utrecht gekozen voor een dubbelrol, nl. die van opdrachtgever én van co-creator. Een onafhankelijke visitatiecommissie onder leiding van voormalig staatssecretaris Hans Simons onderzocht hoe deze dubbelrol uitpakt in de praktijk en concludeert dat deze één van de belangrijkste succesfactoren vormt in het nieuwe Utrechtse model voor zorg en ondersteuning. Het onderzoek richtte zich op de samenwerking tussen de gemeente en de buurtteamorganisaties. De bevindingen en aanbevelingen van de visitatiecommissie kunt u lezen in het rapport.

We hebben een intensief, leerzaam en plezierig eerste jaar achter de rug met resultaten waar we blij mee zijn. We ondersteunden dit jaar 6278 gezinnen bij het vinden van antwoorden op hun vragen en het oplossen van hun problemen. Waarbij we beoogden bij te dragen aan duurzame verbetering van hun situatie. 

Onze wellicht belangrijkste vraag dit eerste jaar was ‘wat wij verstaan onder hoogwaardige generalistische basishulp voor jeugd & gezin’. Op basis van praktijkervaring, door gesprek en door ontsluiting van kennis en wetenschap werden doelen en de beoogde inhoud van basiszorg geleidelijk aan scherper. Conform de nieuwe definitie van gezondheid zijn buurtteams er om mensen te helpen problematiek hanteerbaar te maken in het dagelijks leven. En in navolging van theorieën over veerkracht zijn wij er om ouders en kinderen te helpen de omstandigheden in huis, op school en in de wijk te verbeteren. 

In juli 2015 heeft de Inspectie Jeugdzorg onderzoek gedaan bij het buurtteam West in de gemeente Utrecht. De jeugdhulp binnen dit buurtteam wordt geboden door Lokalis. Doel van het onderzoek was inzicht te verkrijgen in de mate waarin buurtteam West bij het bieden van jeugdhulp voldoet aan eisen op het gebied van veiligheid, verantwoordelijkheden en organisatie.